Nieuwsbericht 21

Nieuwe afspraken lagere CO₂-uitstoot nieuwbouwprojecten

16 september 2025

 

Er bestaan inmiddels best wat afspraken, wet- en regelgeving en initiatieven in Nederland die gericht zijn op het terugdringen van CO₂-uitstoot bij nieuwbouwprojecten.

 

Bestaande wettelijke en beleidsmatige kaders

1. BENG-eisen: Sinds 1 januari 2021 gelden in Nederland de BENG (Bijna Energie Neutrale Gebouwen)-eisen voor alle nieuwe bouwprojecten (zowel woningen als utiliteit). Die eisen hebben onder andere betrekking op: 1. De energiebehoefte van het gebouw (BENG-1), 2. Het primair fossiel energiegebruik, minus hernieuwbare energie (BENG-2) en 3. Het aandeel hernieuwbare energie (BENG-3).

2. Klimaatakkoord / Gebouwde omgeving: Nederland heeft in het Klimaatakkoord vastgelegd dat de gebouwde omgeving in 2050 klimaatneutraal moet zijn en dat miljoenen bestaande woningen verduurzaamd worden. Voor nieuwbouw geldt ook dat nieuw te bouwen woningen gasloos moeten zijn, en er hoge isolatienormen gelden.

3. CO₂-budget voor de bouw: In het rapport “Bouwen binnen planetaire grenzen” wordt doorgerekend wat de CO₂-impact van de bouwsector is, en hoeveel ruimte er over is (‘budget’) als Nederland wil bijdragen aan mondiale doelen zoals de 1,5 °C opwarming.

Link naar rapport: https://circulairebouweconomie.nl/wp-content/uploads/2024/03/CO2-impact-van-de-Nederlandse-bouw.pdf.

Met de huidige manier van bouwen wordt verwacht dat het CO₂-budget voor nieuwbouw van woningen al in 2027 op kan zijn.

 

Initiatieven en (nieuwe) sectorafspraken

1. Betonakkoord: Er is een bestuursakkoord (o.a. met betonproducenten) waarin concrete maatregelen zijn afgesproken in de betonsector om de CO₂-uitstoot omlaag te brengen, bijvoorbeeld door optimalisatie van recepturen, hergebruik, en opslag/afvang van CO₂ (CCU/CCS) waar mogelijk.

2. Vastgoedpartijen stellen CO₂-plafond in: Institutionele beleggers en woningcorporaties hebben samen afspraken gemaakt om een CO₂-plafond in te stellen voor nieuwbouwprojecten. Als een project boven die grens zit, wordt het niet meer aangekocht of ontwikkeld. De plafonds worden jaarlijks aangescherpt.

3. Paris Proof streefwaarden / MPG / materiaalprestatie: Er zijn streefwaarden ontwikkeld (“Paris Proof”) voor materiaalgebonden CO₂-uitstoot (MPG = Milieu Prestatie Gebouwen) en er wordt gewerkt aan integrale indicatoren die zowel materiaalgebonden als operationele CO₂ belasten meenemen. Hiermee wordt gerealiseerd dat niet alleen het energiegebruik wordt verduurzaamd, maar ook de embedded emissions van bouwmaterialen.

4. Nieuwe technische afspraken / normen: Bijvoorbeeld de recente NTA voor circulaire gevels: hierdoor moet de gevelsector gaan werken met producten die herbruikbaar zijn of beter recyclebaar zijn, waarmee de CO₂-impact structureel omlaag kan. Link naar NTA: https://toekomstbestendigeleefomgeving.nl/nieuws/nieuwe-nieuwe-nta-stimuleert-circulaire-gevelsector/.

 

Uitdagingen en aandachtspunten

Materiaalgebonden CO₂ (productie van beton, staal, etc.) blijft een groot aandeel van de uitstoot, zeker in de komende jaren. Het voldoen aan de hogere ambities vraagt vaak extra investeringen, innovatie, ketensamenwerking, en inzicht in levenscyclusanalyses.

Wetgeving en normen worden geleidelijk aangescherpt, maar er is soms onduidelijkheid of die nieuwe eisen realistisch of betaalbaar zijn voor alle partijen.

 

Reductie van materiaalgebonden CO₂-uitstoot

Grote vastgoedbeleggers (zoals Bouwinvest en Achmea Real Estate) en woningcorporaties hebben gezamenlijk een harde afspraak gemaakt: Geen nieuwbouwprojecten meer financieren of starten als ze niet voldoen aan bepaalde duurzaamheidscriteria voor bouwmaterialen. Dit is vergelijkbaar met een CO₂-plafond per m² bij de bouwfase, iets dat tot nu toe nog niet wettelijk verplicht is, maar nu door de markt zelf wordt ingevoerd.

In het bestaand beleid richt BENG zich vooral op de energieprestatie tijdens het gebruik van het gebouw. De nieuwe afspraak richt zich juist op de embodied carbon (CO₂ die vrijkomt bij productie en transport van bouwmaterialen zoals beton, staal, hout). Hiermee vullen beleggers en corporaties dus een leemte op in de huidige wetgeving.

 

Reductietraject

De in het artikel genoemde streefwaarden zijn behoorlijk ambitieus:

• In 2024: Gemiddeld 385 kg CO₂/m² bij meergezinswoningen,

• 2030-doel: 243 kg CO₂/m² → 37% reductie,

• 2040-doel: 145 kg CO₂/m² → 62% reductie.

 

Deze aanpak lijkt sterk op het Paris Proof-principe dat ook in de vastgoedwereld wordt gebruikt namelijk een stapsgewijze aanscherping tot een niveau dat past bij de 1,5°C-doelstelling van het Parijs-akkoord.

 

De overheid heeft nog geen wettelijke plafonds voor materiaalgebonden emissies. De genoemde partijen lopen hier vooruit op toekomstige wetgeving, vergelijkbaar met hoe energieprestatie-eisen in het verleden ook eerst vrijwillig door de sector zijn ingevoerd.

 

Gevolgen voor de bouwsector

Vooral kleine en middelgrote aannemers zullen moeite hebben om mee te komen. Er zijn Investeringen nodig in nieuwe bouwmethoden en emissiearme materialen (bijv. houtbouw, hergebruik beton). Grote aannemers als BAM en Heijmans hebben al ervaring en capaciteit om te voldoen aan deze eisen. Er is ook een risico dat projecten stilvallen of vertragen, omdat niet alle aannemers direct kunnen schakelen.

 

Marktdruk vanuit beleggers in plaats van overheid

Opvallend is dat de druk niet vanuit Den Haag komt, maar vanuit de Institutionele beleggers (pensioenfondsen, grote vastgoedbeheerders) en woningcorporaties die maatschappelijk verantwoord willen investeren. Dit laat zien dat zelfs als overheidsbeleid achterblijft, private partijen toch versnelling kunnen afdwingen. Dit is vergelijkbaar met hoe in andere sectoren (bijv. voedselindustrie) retailers vaak eerder verduurzaming eisen dan dat er wettelijke regels komen.