Aanpak RWS verduurzaming vastgoedportefeuille

In het artikel “Datagedreven en mensgericht verduurzamen” in het TVVL-magazine van april 2025 vertelt Rijkswaterstaat hoe zij het EnergieKompas gebruiken om gebouwen te verduurzamen. Dit hulpmiddel is ontwikkeld door de Dutch Green Building Council (DGBC) en TVVL. Een belangrijk onderdeel van het EnergieKompas is de WEii: de Werkelijke Energie-intensiteit Indicator.

 

De WEii laat zien hoe energiezuinig een gebouw écht is, op basis van het werkelijke energieverbruik en de grootte van het gebouw. Dat levert een duidelijke score op: het aantal kilowattuur per vierkante meter per jaar (kWh/m²/jr). Zo maakt het EnergieKompas met behulp van de WEii inzichtelijk waar nog winst te behalen is in het energiegebruik van gebouwen.

 

Rijkswaterstaat heeft het EnergieKompas op grote schaal toegepast en daaruit waardevolle inzichten gehaald. Deze zijn niet alleen relevant voor hun eigen vastgoedaanpak, maar ook interessant voor andere organisaties die willen verduurzamen.

 

Een slimme en doelgerichte aanpak

Het EnergieKompas vormt de kern van de aanpak: een tool die energielabels combineert met het werkelijke energieverbruik van gebouwen. Dit geeft een eerlijk en helder beeld van hoe duurzaam een gebouw écht is.

 

Daarnaast zet Rijkswaterstaat de zogeheten Portefeuilleaanpak in. Daarbij ligt de nadruk op het behalen van doelen in plaats van het uitvoeren van losse maatregelen. Dit zorgt voor minder administratieve lasten en meer focus. Organisaties rapporteren jaarlijks over hun voortgang. Deelname is vrijwillig, maar niet vrijblijvend.

 

Heldere doelen en wettelijke verplichtingen

Rijkswaterstaat heeft duidelijke doelen gesteld:

• In 2030 moeten alle gebouwen energielabel A hebben én aardgasloos zijn.

• Ze voldoen aan de Label C-plicht en de Energiebesparingsplicht.

• Daarnaast streven ze naar een jaarlijkse daling van het fossiele energieverbruik met 5,5% en een vermindering van het totale energieverbruik met 3,5%.

 

Samen organiseren, centraal rapporteren

Om dit in goede banen te leiden, is het programma Energiebesparing opgezet. Hierin werken landelijke en regionale partijen samen. De voortgang wordt jaarlijks gerapporteerd aan de Omgevingsdienst Nederland (ODNL).

 

Inzicht en onderbouwing

Het EnergieKompas blijkt niet alleen een analyse-instrument, maar ook een aanjager voor actie. Het toont per gebouw het energielabel én het werkelijke verbruik, waardoor snel duidelijk wordt waar verbetering nodig is.

Een solide businesscase onderbouwt dat investeringen in verduurzaming financieel verantwoord zijn. Bovendien is er een uitgebreide database ontwikkeld met inmiddels ruim 1.100 mogelijke verduurzamingsmaatregelen.

 

Zes aandachtspunten voor gebouwenbeheer

1. Direct Doen: aanpakken van gebouwen met een slecht energielabel én hoog verbruik.

2. Plannen: verduurzaming combineren met gepland onderhoud of renovatie.

3. Tussenmeters plaatsen: beter inzicht krijgen in verbruik, vooral bij complexe gebouwen zoals sluizen.

4. Energiebeheer uitvoeren: klimaatinstallaties optimaliseren op basis van data.

5. Pluim geven: goede prestaties erkennen en stimuleren.

6. Beleid herzien: gebouwen met een slecht label maar laag verbruik heroverwegen qua gebruik of clustering.

 

Blik op de toekomst

Rijkswaterstaat houdt ook rekening met externe factoren. Zo vragen netcongestieproblemen bij elektrificatie (bijvoorbeeld door warmtepompen of zonnepanelen) om slimme oplossingen. Energiebesparende technologieën en slimme energiemanagementsystemen kunnen helpen om pieken in verbruik te spreiden.

 

De WEii-score (Werkelijke Energie-intensiteit Indicator) blijft hierbij een belangrijk meetinstrument. Omdat deze gebaseerd is op daadwerkelijk verbruik, maakt hij het mogelijk om gebouwen eerlijk te vergelijken – nu en in de toekomst.

​

De publicatie kan hier online worden ingezien.