​

De voorwaarden die het Rijk aan schoolbesturen en gemeenten stelt rond het verlagen van het energieverbruik van (school)gebouwen zijn:

 

1. Energiebesparingsplicht (wettelijk) – “alle maatregelen ≤ 5 jaar terugverdientijd”, als het verbruik van een locatie ≥ 50.000 kWh elektra/jaar óf ≥ 25.000 m³ aardgas(eq)/jaar is.

Instellingen moeten alle kosteneffectieve energiemaatregelen uitvoeren (of de gelijkwaardige maatregelen op de Erkende-Maatregelenlijst (EML)).

Handhaving loopt via gemeente/provincie/omgevingsdienst.

Rapportage gebeurt vierjaarlijks via de informatie- of onderzoeksplicht (zie 2–3).

 

2. Informatieplicht energiebesparing (wettelijk, 4-jaarlijks rapporteren)
Wie onder de energiebesparingsplicht valt, rapporteert elke 4 jaar in Mijn RVO welke gebouw- en (zo nodig) activiteitgebonden maatregelen zijn uitgevoerd; uitgangspunt is de EML. (Laatste ronde had 1-12-2023 als deadline.).

 

3. Onderzoeksplicht (wettelijk, voor grootverbruikers)
Locaties met > 10.000.000 kWh elektriciteit óf > 170.000 m³ aardgas(equivalent) per jaar moeten elke 4 jaar aanvullend onderzoek doen naar verdergaande (proces)maatregelen en die rapporteren aan het bevoegd gezag.

 

4. BENG-eisen bij (ver)nieuwbouw (wettelijk)
Sinds 1 januari 2021 moeten alle nieuwbouwprojecten (ook utiliteitsbouw/onderwijsfunctie) voldoen aan BENG 1–3 (energiebehoefte, primair fossiel, aandeel hernieuwbaar), te berekenen volgens NTA 8800. Bij verbouw/ingrijpende renovatie gelden eveneens EP-/hernieuwbaar-eisen uit het Bbl/EPBD.

 

5. Aardgasvrije nieuwbouw (wettelijk)
De gasaansluitplicht is vervallen (Gaswet, Wet voortgang energietransitie): nieuwbouw wordt in principe zonder gasaansluiting gerealiseerd; gemeenten kunnen alleen onder strikte voorwaarden afwijken.

 

6. Milieuprestatie-eisen (MPG) voor materialen (wettelijk, Bbl)
Naast wonen/kantoren worden milieuprestatie-eisen uitgebreid naar andere gebruiksfuncties; daarvoor is in 2025 een wijzigingsbesluit vastgesteld, met gefaseerde inwerkingtreding (o.a. per 1 juli 2025 / 1 jan 2026). De onderwijsfunctie valt in de tabel met nieuwe MPG-grenswaarden.​

​

7. Energielabel-plichten (wettelijk)
Voor utiliteitsgebouwen (zoals scholen) is bij verkoop, verhuur of oplevering een geldig energielabel verplicht. Overheidsorganisaties moeten in publieke gebouwen >250 m² het label zichtbaar ophangen. (De Label-C-plicht geldt specifiek voor kantoren; niet voor onderwijsfuncties.).

 

8. Planmatig werken: IHP & MJOP (wetgeving in behandeling/uitwerking)
Het wetsvoorstel Planmatige en doelmatige aanpak onderwijshuisvesting verplicht gemeenten tot een Integraal Huisvestingsplan (IHP) en schoolbesturen tot een Meerjarenonderhoudsplan (MJOP); bij nalatigheid kan indeplaatsstelling volgen. Het voorstel verduidelijkt tevens de rolverdeling (o.a. renovatie primair bij gemeenten; (groot) onderhoud bij schoolbesturen) en stimuleert TCO-benadering.

 

9. Warmtetransitie – gemeentelijke regie (nieuwe wet, gefaseerde inwerking)
De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) geeft gemeenten bevoegdheden om in het omgevingsplan wijkgericht het gebruik van gas uit te faseren en periodiek een warmteprogramma (5-jaarlijks) vast te stellen; beoogde (gefaseerde) inwerking rond 2026. Dit raakt ook schoollocaties binnen aangewezen gebieden.

​

10. Inkoop/aanbesteding: MVI-kaders (beleidsrandvoorwaarden)
Rijk en decentrale overheden hanteren Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) met klimaat- en circulariteitscriteria; deze kaderen keuzes bij bouw/renovatie (EMVI-criteria, minimumeisen).

 

11. Rolverdeling gemeente–schoolbestuur (stelselrandvoorwaarde)
In het primair/voortgezet onderwijs: gemeente heeft zorgplicht voor (vervangende) nieuwbouw en uitbreiding, schoolbestuur voor (groot) onderhoud en exploitatie; doordecentralisatie kan lokaal anders afspreken, maar de wettelijke verdeling is het uitgangspunt.

 

Praktisch betekent dit dat schoolbesturen en gemeenten:

1. Verplicht zijn om kosteneffectieve besparingen te realiseren én hierover te rapporteren,

2. Bij (ver)nieuwbouw aan BENG en – steeds vaker – MPG moeten voldoen,

3. Gasloos (of aardgasvrij-ready) bouwen,

4. De labelplichten respecteren, en

5. In een planmatige cyclus (IHP/MJOP, warmteprogramma) samenwerken binnen de wettelijk vastgelegde rolverdeling.

 

Hierdoor wordt niet alleen de energievraag omlaag gebracht, maar ook gestuurd op kwaliteit en betaalbaarheid over de levensduur.

​